Tonsillofarenjit

TONSİLLOFARENJİT
Tonsillofarenjit, farenks ve tonsillerin enfeksiyonudur. Tonsillofarenjit erişkinde %90,
çocukluk çağında %60-75 oranda virüslerle oluşur.
Virüs nedenli tonsillofarenjit kendiliğinden iyileşir; tedavide antibiyotiklerin yeri
yoktur.
Virüslerin neden olmadığı tonsillofarenjitlerin hemen hepsinde etken A grubu beta-
hemolitik streptokoktur (AGBHS). Akut romatizmal ateş ve glomerulonefrit gibi
komplikasyonların önlenmesi için, AGBHS nedenli tonsillofarenjitlerin uygun antibiyotikle
ve uygun sürede tedavisi gereklidir. Bu durum, doğru tanı konarak, AGBHS tonsillofarenjiti
olgularının tedavi edilmesini, diğer hastalarda da gereksiz antibiyotik kullanımının
önlenmesini zorunlu kılar.

Tanı
Ateş, boğazda yanma-karıncalanma-ağrı, farenks-tonsil hiperemi veya eksüdası temel
belirti ve bulgulardır.
Ateş, halsizlik, iştahsızlık, çocuklarda emme-yeme isteksizliği, baş ağrısı viral
tonsillofarenjitte ilk ortaya çıkan ve bir-iki gün içinde giderek şiddetlenen belirtilerdir.
AGBHS tonsillofarenjitindeyse bu semptomlar saatler içinde ortaya çıkabilir.

AGBHS tonsillofarenjiti tanısı için aşağıdaki belirti ve bulguların hepsinin varlığı
aranır:
Ateş
Ağrılı ön servikal lenfadenopati
Tonsiller üzerinde eksüda ve/veya membran
Burun tıkanıklığı-akıntısı, hapşırma, ses değişikliği, öksürük, konjonktivit
bulunmaması (Sadece bu semptomların varlığı etkenin virus olduğunu
düşündürür.)
Şiddetli boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü ve ağrısı daha çok AGBHS tonsillofarenjitinde
görülür.
Kesin tanı kültürde AGBHS üretilmesiyle konur.

Ayırıcı tanı
Ağrısız servikal veya yaygın lenfadenopati, splenomegali, makülopapüler döküntü
varlığında enfeksiyöz mononükleoz olasılığı düşünülmelidir.
Kaldırınca kanayan gri-yeşil membran varlığında difteri olasılığı düşünülmelidir.

Tedavi
AGBHS tonsillofarenjitinin uygun tedavisi hastalık süresini kısaltır, etkenin başkalarına
bulaşmasını azaltır, süpüratif (retrofarengeal apse, peritonsiller apse, süpüratif lenfadenit
gibi) ve süpüratif olmayan (akut romatizmal ateş ve akut poststreptokokkal glomerulonefrit)
komplikasyonlar engellenir.

Benzatin penisilin:
Tek doz, kas içine
<27 kg 600.000 ü
>27 kg 1.200.000 ü

ya da
Penisilin V:
Çocukta 50.000 ü/kg/gün
Erişkinde 2-3 milyon ü/gün
İki veya üçe bölünerek, ağızdan 10 gün

Penisilin alerjisi varsa;
Eritromisin:
Çocukta 40 mg/kg/gün 2-4 dozda
Erişkinde günde 2-4 kez 500 mg
En çok 1 gr/gün, ağızdan 10 gün

Semptomatik tedavi
Parasetamol:
Çocukta 10 mg/kg/doz, gerekirse 4-6 saat arayla tekrarlanır. (en çok 60 mg/kg/gün)
Erişkinde en çok 4 gr/gün

İzlem
Hasta süpüratif ve süpüratif olmayan komplikasyonlar yönünden izlenmelidir.

Sevk
Retrofarengeal veya peritonsiller apse
Tedaviye yanıtsızlık
durumlarında hasta sevk edilmelidir.

Kaynaklar
1. Cooper RJ, Hoffman JR, Bartlett JG, Besser RE, Gonzales R, Hickner JM, Sande MA. Principles of
Appropriate Antibiotic Use for Acute Pharyngitis in Adults: Background. Ann Intern Med 2001;134:509-17.
2. Hayes CS, Williamson H Jr. Management of Group A Beta-hemolytic Streptococcal Pharyngitis. Am Fam
Physician 2001;63:1557-64.
3. Lan AJ, Colford JM, Colford JM Jr. The Impact of Dosing Frequency on the Efficacy of 10-day Penicillin
or Amoxicillin Therapy for Streptococcal Tonsillopharyngitis: A Meta Analysis. Pediatrics 2000;105:E19.
4. Snow V, Mottur-Pilson C, Cooper RJ, Hoffman JR. Principles of Appropriate Antibiotic Use for Acute
Pharyngitis in Adults. Ann Intern Med 2001;134:506-8.

Kaynak : Sağlık Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi