Tanı Tedavi Rehberi » Ishal Ve Dehidratasyon (beş Yaşından Küçük çocuklarda)

Ishal Ve Dehidratasyon (beş Yaşından Küçük çocuklarda)

İSHAL VE DEHİDRATASYON (BEŞ YAŞINDAN KÜÇÜK ÇOCUKLARDA)
İshal, dışkının normalden daha sulu ve (6 aydan büyük çocuklarda) günde en az üç
kez yapılması durumudur. Sık, ancak normal kıvamda dışkılama ishal olarak kabul
edilmez. Ayrıca, anne sütü ile beslenen bebekler normalden daha sık ve yumuşak
dışkılayabilir.
Beş yaşından küçük çocuklarda ishalin en önemli tehlikesi, vücuttan akut olarak çok
miktarda su ve tuz kaybı sonucu ölümdür. İshal kronikleşirse beslenme bozukluğuna
neden olabilir.
İyi beslenemeyen çocuklarda ishal daha sık görülür ve daha ağır seyreder.
Akut ishal 14 günden kısa süren ishaldir. Nedeni çoğu kez bir enfeksiyondur.
Persistan ishal akut ishalin bağırsak epiteli iyileşmesindeki gecikme nedeniyle
14-30 gün sürmesi durumudur.
Kronik ishal bir aydan uzun süren ishaldir.
Dizanteri ishalde dışkıda kan görülmesidir.

Tanı
Öyküde ateş, ishal süresi, dışkı sayısı, dışkıda kan varlığı, kusma, beslenmenin bozulup
bozulmadığı, hastanın son kez ne zaman idrar yaptığı sorulmalıdır.
İshalli hastaya yaklaşım
Dehidratasyon önlenmeli, varsa tedavi edilmelidir.
Dizanteri ve persistan ishalde uygun yaklaşım sağlanmalıdır.
İshalli dönem ve sonrasında uygun beslenme sağlanmalıdır.

Dehidratasyon değerlendirmesi
Dehidrate değil; Genel durum İyi, canlı, hareketli, Gözler Normal, Gözyaşı Var, Ağız ve dil Islak, nemli, Susama Yok
Turgor Normal, Tedavi; Evde ORS tedavisi.
Hafif-orta dehidrate; Genel durum Huzursuz, Gözler Çökük, Gözyaşı Yok, Ağız ve dil Kuru, Susuz, istekle içiyor, Turgor Eski haline yavaş dönüyor (1 saniyeden uzun), Tedavi; ORS tedavisi.
Ağır dehidrate; Genel durum Letarjik veya bilinci kapalı, Gözler Çok çökük ve kuru, Gözyaşı Yok, Ağız ve dil Çok kuru, Suyu içemiyor, Turgor Eski haline çok yavaş dönüyor (2 saniyeden uzun), tedaviVen yoluyla sıvı tedavisi

Tedavi
İshalli çocuklarda antidiyareik ve antiemetik ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.

Evde ishal tedavisi
Anneye aşağıdaki şekilde öğretilir:
Bol sıvı verin: Her ishalli dışkıdan sonra, hasta 2 yaşın altındaysa 1 çay bardağı
(100 ml), 2 yaşın üstündeyse 1 su bardağı (200 ml).
Bebek emiyorsa anne sütüne devam edin ve daha sık emzirin. Altı aydan küçükse
ve yalnızca anne sütü alıyorsa, emzirmenin yanı sıra, içmek isterse kaynatılmış ılık
su verilebilir.
Bebek anne sütü almıyorsa her zaman aldığı yiyeceklere devam edin.
Ek besin alıyorsa, sulu yiyecekler, çorba, yoğurt, yoğurtlu pirinç çorbası,
taze sıkılmış meyve (şeftali, elma, havuç) suyu verilebilir.
Daha kısa aralıklarla azar azar günde en az 6 öğün besleyin.
İshal geçtikten sonra da iki hafta süre ile ek öğün verin.
Koltuk altından ölçülen ateş 38,0°Cden yüksekse 4-6 saat arayla, en çok 60 mg/kg/gün verilir.

Hastanın yeniden getirilmesini gerektiren durumlar
İshal üç gün içinde düzelmemişse
Çok sulu ishal varsa
Dışkıda kan görülmeye başlamışsa
Ateş ortaya çıkarsa
Ağızdan alamıyorsa
Tekrarlayan kusma varsa

Ağızdan sıvı tedavisi (AST)
Oral rehidratasyon sıvısını (ORS) 75-100 ml/kg 4-6 saat içinde verin. ORSyi nasıl
vereceğini anneye sağlık ocağında öğretin. İki yaşından küçük çocuklarda 1 tatlı
kaşığı/dk, iki yaşından büyük çocuklarda bardaktan yudum yudum vererek ilk
uygulamayı gösterin. Hasta kusarsa 10 dakika bekleyip daha yavaş bir hızla (1 tatlı
kaşığı/2 dk) yeniden deneyin. Bu süre içinde çocuk istediği zaman emzirilir. Altı
aylıktan küçük ve emzirilmeyen bebeklerde, hipernatremi riskini önlemek için
ORSye ek olarak 100-200 ml kaynatılmış soğutulmuş su verilmesi önerilir.

4-6 saatin sonunda dehidratasyon bulgularını yeniden değerlendirin:
- Dehidratasyon düzelmişse hasta ORS tedavisine evde devam etmek üzere
gönderilir. İshal ve su kaybı sürebileceği için, anneye iki gün yetecek kadar
ORS paketi verilir ve her sulu dışkıdan sonra, dönüşümlü olarak ORS ve
normal su verilmesi önerilir.
- Dehidratasyon bulguları sürüyorsa ORS tedavisi sürdürülür.

Ağır dehidratasyonlu çocuğa yaklaşım
Ven yoluyla tedavi olanağı varsa;
Yükleme tedavisi 100 ml/kg laktatlı Ringer veya serum fizyolojikle yapılır:
- Sıvının 30 ml/kglık miktarı 1 yaşın altındaki çocuklarda 60 dakika, 1-5 yaş
arasındaki çocuklarda 30 dakika içinde verilir.
- Sıvının 70 ml/kglık miktarı 1 yaşın altındaki çocuklarda 5 saat, 1-5 yaş arasındaki
çocuklarda 2,5 saat içinde verilir.
Yükleme tedavisinin sonunda hasta tekrar değerlendirilir, düzelme yoksa yükleme
tedavisi bir kez daha uygulanır.
Çocuk ağızdan alabilir duruma gelir gelmez, ven yoluyla sıvı tedavisine ek olarak
5 ml/kg/saat olacak şekilde ORS tedavisi başlanır.
Ven yoluyla yapılan sıvı tedavisinin bitiminde çocuk yeniden değerlendirilir.
Dehidratasyon düzelmişse ORS tedavisine evde devam etmek üzere gönderilir,
dehidratasyon düzelmemişse ORS tedavisine gözlem altında devam edilir. Ağır
dehidratasyon sürüyorsa ven yoluyla sıvı tedavisi tekrarlanır.
Ven yoluyla sıvı verilmesi 30 dakika içinde sağlanamamışsa;
Nazogastrik sonda takılarak 20 ml/kg/saat (6 saatte toplam 120 ml/kg) ORS verilir.
Çocuk 1-2 saatlik aralarla yeniden değerlendirilir. Kusma veya karında distansiyon
varsa sıvı daha yavaş verilir.
Dehidratasyonu üç saatte düzelmeyen, tekrarlayan kusma veya karında distansiyonu
olan hastalar ven yoluyla sıvı tedavisi için sevk edilir.
Altıncı saatin sonunda hasta yeniden değerlendirilir: Dehidrate ise ORS verilir,
dehidratasyon düzelmişse ORS tedavisine evde devam etmek üzere gönderilir.

Persistan ishalli çocuğa yaklaşım
Dehidratasyon varsa tedavi edilir.
Ek bir hastalık varsa tedavi edilir.
Vitamin ve mineralden zengin beslenme önerilir.
Beşinci gün yapılan kontrolde, ishal devam ediyorsa sevk edilir.

Dizanterili çocuğa yaklaşım
Dehidratasyon varsa tedavi edilir.
Dışkısında kan olan, iki aydan küçük tüm hastalar sevk edilir.
Trimetoprim 8-12 mg/kg/gün dozuyla kotrimoksazol iki dozda ağızdan başlanır ve
hasta iki gün sonra kontrole çağrılır.
İkinci gün kontrolünde düzelme (dışkıdaki kan miktarında azalma, dışkı sayısında
azalma, ateşin düşmesi, karın ağrısının azalması, iştahın düzelmesi gibi) varsa,
antibiyotik tedavisinin beş güne tamamlanması istenir.
Kotrimoksazol ile tedaviye yanıt vermeyen, bir yaşından büyük çocuklarda sefuroksim
aksetil 30 mg/kg/gün, iki dozda başlanır ve iki gün sonra kontrole çağrılır. Düzelme
varsa tedavi 5 güne tamamlanır.
Düzelme yoksa, amipli dizanteri düşünülerek metronidazol tedavisi başlanır
(Gastrointestinal Parazit Enfeksiyonları rehberine bakınız. Sayfa 197).
Bu tedavi ile yine düzelme yoksa sevk edilir.
Amipli dizanteri o yörede yaygınsa metronidazol ile tedaviye hemen başlanabilir

Sevk
Ağızdan alamayan, ememeyen, sık kusan, konvülsiyon geçiren, letarjik veya dalgınlığı
olan, başvuruda ağır dehidratasyonu olan
ORS tedavisi sırasında ağır dehidratasyon bulguları gelişen, saatte birden çok
dışkılayan, saate üçten çok kusan, karında distansiyon gelişen
Ağır malnütrisyonu olan
İshalle birlikte ağır pnömoni veya menenjit düşünülen
İki aydan küçük olan
İshali 14 günden uzun süren ve beraberinde dehidratasyonu olan
Persistan ishali olan, gerekli önerilere karşın beşinci günde düzelmeyen
Bir yaşından küçük olan ve dizanterisi iki gün sonra yapılan kontrolde düzelmeyen
Kotrimoksazol, sefuroksim aksetil, metronidazol tedavisine karşın dizanterisi
düzelmeyen
İshali 1 aydan uzun süren (kronik)
çocuklar sevk edilir.

Kaynaklar
1. Meyers A. Modern Management of Acute Diarrhea and Dehydration in Children. Am Fam Physician
1995;51:1103-17.
2. Murphy MS. Guidelines For Managing Acute Gastroenteritis Based On A Systematic Review of Published
Research. Arch Dis Child 1998;79:279-84.
3. World Health Organization (WHO). Readings on Diarrhoea: Student Manual. Geneva: WHO, 1992.
4. World Health Organization (WHO). Integrated Management of Childhood Illness. Geneva: Division of
Child Health and Development, WHO: 1997.

Kaynak : Sağlık Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi


İlacabak Logo


Önemli Uyarı : İlacabak.com Sitemizde ilaç satışı, ilaç temini veya ilaç promosyonu gibi bir faaliyetimiz yoktur. Ayrıca sitemiz üzerinde tıbbi konularda yardım veya danışma hizmeti de verilmemektedir. Sitede yer alan tüm bilgiler hasta ve doktorların ilaçlar hakkında bilgi sahibi olması için hazırlanmıştır. Sitemizdeki bilgilerin eksik veya güncellenmemiş olmasından sitemiz yasal sorumluluk altında değildir. Siteye giren kullanıcılarımız bu koşulları kabul etmiş sayılır. İlaç kullanmadan önce, lütfen doktorunuza danışınız.

İlacabak sosyal medyada :
İlacabak Twitter Sayfası İlacabak İnstagram Sayfası İlacabak Facebook Sayfası

© 2005 - 2022 İlacabak.com. Her hakkı saklıdır.