Bel Ağrısı

BEL AĞRISI
Bel ağrısı, işgücü ve geçici veya kalıcı fonksiyon kaybına neden olduğundan toplumların
temel sağlık sorunlarından biridir. Gelişmiş ülkelerde nüfusun %60-80i yaşamın bir
döneminde bel ağrısı ile karşılaşır.
Bel ağrısı nedenleri çeşitlidir, ancak %80-90ı mekanik kaynaklıdır (kas zorlanması,
disk hernisi, spondilolistezis, osteoartrit, spinal stenoz). Kesin nedeni belirlemek her
zaman kolay olmamakla birlikte, bel ağrısı oluşumunda ağır yaşam koşulları, vücut
mekaniklerinin yanlış kullanımı, halter, futbol, güreş gibi spor etkinlikleri, sigara,
obezite, ağır fiziksel aktivite gerektiren meslekler gibi faktörlerin rol oynadığı
gösterilmiştir.

Tanı
Tanıya ayrıntılı sorgulama, fizik muayene ve yardımcı tanı yöntemleri (laboratuvar
ve görüntüleme yöntemleri) ile ulaşılır.
Mekanik bel ağrısından farklı klinik özellikler gösteren hastalar ileri tanı ve tedavi
için sevk edilmelidir.
Semptomlar
Bel ağrısı ve/veya bacak ağrısı
Hareket kısıtlılığı
Bacaklarda uyuşma, karıncalanma, kuvvetsizlik
İdrar veya dışkı kaçırma
Genel yakınmalar (ateş, halsizlik, kilo kaybı gibi)

Öykü
Ağrı sorgulaması: Başlangıcı, sıklığı, süresi, yeri, yayılımı, derin veya yüzeysel
oluşu, ağrıyı başlatan faktörler, arttıran veya azaltan faktörler, niteliği (künt, zonklayıcı
gibi), ağrının niceliği, ağrıyla birlikte bulunan belirtiler, hastanın daha önce aldığı tedaviler
gibi.
Mekanik kaynaklı bel ağrılarında, ağrı istirahat ile azalır, aktivite ile artar, sabah tutukluğu
yok veya kısa (5-10 dak.) sürelidir. Enflamatuvar bel ağrılarında ise ağrı istirahat ve sıcak
uygulamayla artar, egzersizle azalır, en az bir saat sabah tutukluğu eşlik eder, ağrı uykudan
uyandırabilir. Gece uykudan uyandıran ağrı çoğu zaman ciddi bir nedene (kanser ağrısı gibi) bağlı
olabilir.

Fizik muayene
Sistemik fizik muayene yapılmalıdır. Ayrıca bel bölgesi kas iskelet sistemi ve nörolojik
muayene üzerine yoğunlaşılmalıdır.
İnspeksiyonda postür ve deri değerlendirilir. Palpasyonda paravertebral spazm, spinöz
çıkıntı palpasyonunda duyarlılık, sakroiliyak eklem kompresyonu değerlendirilir. Bel
hareket açıklığına bakılır. Siyatik ve femoral germe testi yapılır. Alt ekstremitelerde
motor, duyu, refleks değerlendirmesi yapılır.

Ayırıcı Tanı
Mekanik bel ağrısının sinir kökü ağrısı ve olası ciddi spinal patolojilerden ayrımı
yapılmalıdır.

Mekanik bel ağrısı;
20-55 yaş, Ağrı bel kalça bacağın üst kısmında, Mekanik ağrı, Genel durum iyi; tedavi.

Sinir kökü ağrısı;
Bel ağrısından daha yoğun tek taraflı bacak ağrısı, Ağrıda ayak ve parmaklara yayılma, Duyu, refleks, motor değişiklikler, Pozitif sinir germe testleri, cauda equina sendromu, (mesane, bağırsak sfinkter disfonksiyonu, her iki bacakta nörolojik bulgular); sevk.

Olası ciddi spinal patolojiler (Fraktür, malignite, enflamatuvar ve enfeksiyöz hastalıklar);
<20->55 yaş, Mekanik olmayan ağrı, Gece ağrısı, Torasik ağrı, Malignite öyküsü, Kilo kaybı, Ateş, Yapısal deformite, Yaygın nörolojik bulgular; sevk.

Tedavi
Mekanik bel ağrısı tedavisinde temel ilke ağrıyı azaltmak, bele hareket yetisi
kazandırmak, kişiyi sosyal yaşamına döndürmektir. Mekanik nedenli ağrıların çoğu hiçbir
tedavi olmadan da zaman içinde kendiliğinden düzelme eğilimindedir.
1. İlaç tedavisi: Basit analjezikler (parasetamol), steroid olmayan antienflamatuvar
ilaçlar (SOAEİ), paravertebral kas spazmı varsa kas gevşeticiler 7-10 gün süre ile
verilmelidir.
2. İstirahat: Yatak istirahatinin kısa süreli (2-3 gün, en fazla bir hafta) tutulması
önemlidir. İntradiskal basınç ve paraspinal kas ve ligamanlar üzerinde yüklenmeyi
azaltarak semptomların iyileşmesine yardım eder. Disk herniasyonu dışındaki
mekanik bel ağrılarında yatak istirahatinin etkinliğini gösteren bilimsel veri yoktur.
3. Hasta günlük etkinlikler için cesaretlendirilmeli, risk faktörleri ve genel fizik
kondisyonunun sağlanması için bilgilendirilmelidir.
4. Akut ağrılı dönem sona erince uygun egzersize başlanmalı, aşırı fiziksel ve sportif
etkinlikler kısıtlanmalıdır.

Mekanik bel ağrısı; Parasetamol ya da SOAEİ, Gerekirse kısa süreli istiharat.
1 hafta sonra sonra kontrol. Yakınmalarda artma ve/veya yeni semptomlar; sevk.


İzlem
İzlem süresi 1-4 haftadır.

Sevk
Bel ağrısı eşliğinde ateş, kilo kaybı varsa veya genel durum kötüyse
Şiddetli bir travma varsa
Mesane veya bağırsak sfinkter kontrolü ile ilgili sorun varsa
Nörolojik kayıp varsa
Mekanik kaynaklı olmayan bel ağrısı ya da ayırıcı tanıda sorun varsa
hasta sevk edilmelidir.

Kaynaklar
1. Berker E. Bel Ağrılarında Tanıya Kısa Bakış. J Phys Med Rehab. 2001; 1:1-3.
2. Guidelines for the Management of Acute Low Back Pain. Royal College of General Practitioners. 1998;
6:253-4.
3. Low Back Pain. Cann CC ed. Grifiths 5 Minute Clinical Consult. Baltimore: Williams & Wilkins;
1998; 626-9.
4. Acute and Chronic Low Back Pain. Effective Health Care. 2000; 6:1-8.
5. Casey PJ, Neinstein JN. Low Back Pain Pwdoly S, Harris ED, Sledge CB eds. Kelleys Textbook
of Rheumatology, 6th ed. Philadelphia: Saunders. 2001; 509-23.
6. Borenstein DG. Low Back Pain. Klippel JH, Dieppe PA eds. Rheumatology. Philadelphia: Mosby;
1998; 4:3.1-26.

Kaynak : Sağlık Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi