Kandidiyaz
KANDİDİYAZ
Mukokutanöz kandidiyaz, patojen kandidaların, en sık olarak Candida albicans'ın
deri ve mukozalarda oluşturduğu enfeksiyondur. Kötü hijyen koşulları, uzun süreli
antibiyotik ve immün baskılayıcı ilaç kullanımı, diabetes mellitus, aşırı su ve sabun
teması risk faktörleridir.
Deri ve tırnak kandidiyazı
Erezyo interdigitalis blastomiçetika:
Sık görülür. El ve ayak parmakları arasında kızarık plaklar şeklinde beliren bir
enfeksiyondur. Plakların üzerinde beyaz kabuklar oluşur, deri sulantılıdır.
İntertrigo:
Koltuk altı, meme altı, göbek ve kasıklarda keskin sınırlı, eritemli, skuamlı eksüdatif
lezyonlarla karakterizedir.
Tırnak kandidiyazı:
Paronişi tırnak çevresinin ağrılı, kızartılı şişliği ile karakterizedir. Cerahatsizdir.
Onişi de tırnak sertleşir, kalınlaşır, rengi değişir, esmerleşir. Psödomonas eklenirse
tırnakta yeşil renk oluşur.
Perianal kandidiyaz:
Anüs çevresinde beyaz, masere ve kaşıntılı lezyonlarla karakterizedir.
Mukoza kandidiyazı
Perleş:
Dudak köşelerinde, mukoza ile deri birleşim yerlerinde ağrı ve yanma ile birlikte
sulantılı, eritemli lezyonlardır.
Pamukçuk:
En sık karşılaşılan kandidiyaz tipidir. Genellikle zayıf, hastalıklı, bakımsız
süt çocuklarında görülür. Ağız içinde, dil üstünde beyaz ve gri küçük plaklar oluşur.
Kronik glossit:
Yaşlılar ve sindirim sistemi bozuk kişilerde gelişir. Dil papillaları atrofiye olur ve
dilde derin çatlaklar oluşur. Dilde ağrı ve yanma vardır. Dil üzerinde gri renkte
zarımsı plaklar bulunabilir.
Vajinal kandidiyaz:
Gebeler ve diyabetlilerde sık görülür. Vajen mukozasında kızarıklık, şişlik ve yer
yer yapışık beyaz plaklar vardır. Hastada "süt kesiği" tarzında vajinal akıntı, ağrı
ve kaşıntı olur.
Tanı
Klinik görünüm ve nativ preparatla konur. Nativ preparat, alınan örneğe %10-20'lik
KOH damlatılarak yapılan mikroskobik incelemedir. Blastospor ve yalancı hif yapan
maya hücreleri görülür.
Ayırıcı Tanı
Kıvrım bölgesi lezyonlarında; psöriyazis, seboreik dermatit, kontakt dermatit, atopik dermatit.
Tırnak tutulumunda; psöriyazis, liken planus, onikomikoz, travma.
Perianal ve vajinal mukoza tutulumunda; kontakt dermatit, liken skleroatrofikus
Oral mukoza lezyonlarında; liken planus, sifiliz 2. dönem mukoza lezyonları, aft,
Behçet Hastalığı, herpes simpleks, enfeksiyonu düşünülmelidir.
Tedavi
Oral enfeksiyonlar:
Sodyum bikarbonat solüsyonu lavajları ve/veya viole de gentione %1'lik çözeltisi ile
atuşmanlar yapılır veya Nistatin süspansiyon (1 ml = 20 damla = 100.000 ünite) toplam 400.000-600.000
ünite/gün, günde 4 kez 2 hafta uygulanır.
Tırnak tutulumunda (9-12 ay) ve deri lezyonları nda (2-3 hafta) topikal ve sistemik
tedavi uygulanır.
Flukonazol; yetişkinde 150 mg/hafta veya 50 mg/gün, çocuklarda 1-2 mg/kg/gün.
Itrakonazol; yetişkinde 100-200 mg/gün.
Ketokonazol*; yetişkinde 200 mg/gün, çocuklarda 3-5 mg/kg/gün.
*Ketakonazol ciddi hepototoksik etkilerinden dolayı sınırlı ve zorunlu durumlarda kullanılmalıdır.
Karaciğer fonksiyon testleri ayda 1 kez kontrol edilmelidir.
Korunma
Havlu, şapka, tarak, fırça, ayakkabı, terlik, çorap, giysi gibi kişisel eşyaların ortak
kullanımından kaçınma önemlidir. Mantar enfeksiyonu oluşum ve bulaşımını kolaylaştırıcı
nedenler hastaya anlatılmalıdır.
Sevk
Karaciğer bozukluğu, böbrek bozukluğu, gebelik ve laktasyonda, diabetes mellitusta
ve immün baskılanmış hastalarda sistemik tedavinin uzman kontrolünde yapılması
önerilir.
Kaynaklar
1. Odom RB, James WD, Berger TG. Diseases Resulting from Fungi and Yeast.: Diseases of The Skin.
Philadelphia:Saunders. 2000:358-416.
2. Braun-Falco O, Plewig G, Wolff HH. Fungal Disease.: Dermatology. Heidelberg: Springer. p. 2000:313-
80.
3. Martin AG. Kobayashi GS. Superficial Fungal Diseases with Cutaneous Involvement.: Freedberg IM,
Eisen AZ , Wolff K, ed. Dermatology in General Medicine. New York: McGraw-Hill. 1999:2337-88,
4. Hay RJ. Moore M , Mycology.: Champion RH. Burton JI. Burns DA, eds. Textbook of Dermatology.
London: Blackwell Science. 1998:1277-376
5. Kayaalp S O, ed, BNF/TİK, Türkiye İlaç Kılavuzu, İstanbul: Turgut Yayıncılık 2001. s.356.
Kaynak : Sağlık Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi
